Bài phát biểu tại Điện Kremlin trong buổi tiếp đón những người làm công tác giáo dục bậc cao, 17 tháng Năm 1938

Các đồng chí, đầu tiên hãy cho phép tôi nâng cốc chúc mừng nền khoa học, chúc mừng những tiến bộ của nó, cũng như chúc sức khỏe các nhà khoa học.

Xin chúc mừng nền khoa học của nhân dân, sẵn sàng phục vụ nhân dân, sẵn sàng cung cấp cho nhân dân mọi thành tựu khoa học để phục vụ cho nhân dân, một nền khoa học không ép buộc và tự nguyện.

Xin chúc mừng sự đi lên của nền khoa học, một nền khoa học mà sẽ không cho phép các nhà lãnh đạo lâu đời và có uy tín của nó sự tự mãn để khoác vào bản thân mình chiếc áo choàng của các “cha xứ” và các nhà độc quyền về khoa học; một nền khoa học mà thực sự hiểu được ý nghĩa, tầm quan trọng và sự toàn năng của một liên minh giữa các nhà khoa học có nhiều năm nghiên cứu và các nhà khoa học trẻ; một nền khoa học luôn tự nguyện và sẵn sàng mở mọi cánh cửa khoa học cho các lực lượng trẻ của đất nước chúng ta, tạo cơ hội cho họ vươn đến những đỉnh cao của khoa học; một nền khoa học nhận thức được rằng tương lai nằm trong tay các nhà khoa học trẻ. (Vỗ tay.)

Xin chúc mừng sự phát triển của nền khoa học, một nền khoa học mà những người say mê nó nhất, dù đã hiểu được sức mạnh, tầm quan trọng của những truyền thống khoa học được thiết lập từ trước cũng như tiếp tục sử dụng các truyền thống ấy vì lợi ích của khoa học, song họ không sẵn sàng làm nô lệ của những truyền thống này; một nền khoa học có đủ sự dũng cảm và quyết tâm để đập tan các truyền thống, tiêu chuẩn và quan điểm cũ một khi chúng đã trở nên lỗi thời và bắt đầu đóng vai trò như một cái cùm cho sự phát triển, và có khả năng tạo ra các truyền thống mới, tiêu chuẩn mới và quan điểm mới. (Vỗ tay.)

Trong quá trình phát triển của khoa học đã biết đến không ít những người dũng cảm phá bỏ cái cũ và tạo ra cái mới, bất chấp mọi trở ngại, bất chấp mọi thứ. Những nhà khoa học như Galileo, Darwin - và nhiều người khác – là những người được biết đến rộng rãi như vậy. Riêng cá nhân tôi thì lại muốn nghiên cứu về một trong những nhà khoa học kiệt xuất nhất, đồng thời cũng là con người vĩ đại nhất của thời hiện đại. Tôi đang đề cập đến Lenin, người thầy của chúng ta, người hướng dẫn của chúng ta. (Vỗ tay.) Hãy nhớ lại năm 1917. Một phân tích khoa học về sự vận động xã hội ở Nga và tình hình quốc tế đã đưa Lenin đến kết luận rằng con đường duy nhất để thoát khỏi hoàn cảnh này nằm ở thắng lợi của Chủ nghĩa xã hội tại Nga. Kết luận này hoàn toàn gây bất ngờ cho nhiều nhà khoa học vào thời điểm đó. Plekhanov, một nhà khoa học xuất chúng, đã nói về Lenin với thái độ khinh thường, và tuyên bố rằng ông bị "mất trí". Còn những nhà khoa học khác, vốn cũng không kém phần nổi tiếng, đã tuyên bố rằng "Lenin điên rồi", và rằng ông nên được đưa đi tới một nơi xa xôi. Giới khoa học vốn tập hợp đủ các thành phần bắt đầu tru lên rằng Lenin đang hủy hoại khoa học. Nhưng Lenin không sợ đi ngược lại tình hình hiện tại, chống lại sức mạnh của lề thói bảo thủ. Và Lenin đã chiến thắng. (Vỗ tay.)

Ở đây các bạn có một ví dụ về một nhà khoa học, người đã mạnh dạn chiến đấu với một nền khoa học lỗi thời và mở đường cho một ngành khoa học mới.

Tuy nhiên đôi khi không phải những nhà khoa học nổi tiếng là những người mở ra những con đường mới cho khoa học và công nghệ, mà chính những con người hoàn toàn không được biết đến trong giới khoa học, những con người đầy sự mộc mạc, thực tế, những nhà đổi mới trong lĩnh vực của mình mới là những người làm điều ấy. Đây, ngồi ở bàn này, là các đồng chí Stakhanov và Papanin. Họ không được biết đến trong giới khoa học, họ không có bằng cấp khoa học, mà chỉ là những con người thực tế trong lĩnh vực của họ. Nhưng thử hỏi có ai mà không biết trong quá trình làm việc thực tế của họ trong các ngành công nghiệp, Stakhanov và những người Sta-kha-nô-vít đã làm đảo lộn các tiêu chuẩn hiện có, vốn được thiết lập bởi các nhà khoa học và kỹ sư công nghệ nổi tiếng, cho thấy rằng chúng đã lỗi thời và đưa ra các tiêu chuẩn mới phù hợp với yêu cầu của khoa học và công nghệ chân chính? Thử hỏi ai mà không biết rằng trong công việc thực tế của mình trên các tảng băng trôi, Papanin và những người Pa-pa-nin-nít đã lật đổ quan niệm cũ về Bắc Cực – cái thứ quan niệm mà ngay cả khi bình thường và không cần bất kỳ nỗ lực đặc biệt nào cũng thấy rõ là lạc hậu, và thiết lập một quan niệm mới phù hợp trước những đòi hỏi của khoa học chân chính? Liệu có ai có thể phủ nhận rằng Stakhanov và Papanin là những nhà đổi mới trong khoa học, những người đàn ông của nền khoa học tiên tiến của chúng ta?

Các bạn hẳn đã thấy những "phép màu" trong khoa học vẫn được thực hiện ở những nơi đó.

Tôi đã nói về nền khoa học. Nhưng là về tất cả các ngành khoa học.

Và nền khoa học mà tôi đang nói ở đây là nền khoa học tiên tiến.

Xin chúc mừng những bước tiến của nền khoa học tiên tiến của chúng ta!

Xin chúc mừng các nhà khoa học của nền khoa học tiên tiến!

Xin chúc mừng Lê-nin và chủ nghĩa Lê-nin!

Xin chúc mừng Stakhanov và những người Sta-kha-nô-vít!

Xin chúc mừng Papanin và những người Pa-pa-nin-nít! (Vỗ tay.)

Pravda

19 tháng Năm năm 1938